AJC! om en bij 50 jaar

... Of hoe het einde altijd een terugkeer is naar het begin. "La fin d’un jour" was de eerste korte fictiefilm van het AJC (1977), gemaakt door enkele filmtechnici en beginnende filmmakers in Watermaal-Bosvoorde. De film gaat over de ontsnapping van een bejaarde man aan de ellende van het rusthuis. Bijna 50 jaar later werd "20 ans c’est quelques jours" collectief gemaakt in een AJC Kino. In "un bistro" worden klanten uitgenodigd om zich de wereld over 20 jaar voor te stellen, als in een hypnose-sessie. Meer intiem is "Coserelle", over afwezigheid in dingen zo klein als een mosterdpotje. "Montréal ville tiède", een kortfilm die solo is gemaakt met een kleine camera, neemt ons met humor mee achter de schermen en ontvouwt zich op het ritme van water en poëzie, om te eindigen in Brussel.

Je kunt het verstrijken van de tijd niet grijpen. "Moments" probeert dat wel door een banaal gebaar uit te rekken tot het punt van metafysische duizeling. In “La Chute des Heures” uit 1990 filmde Boris Lehman een halve dag lang om het kwartier de klokken in Lausanne. Het is dit besef van het verstrijken van de tijd dat Léo Liotard weer tot leven brengt door de videobanden van zijn gearchiveerde jeugd op te graven. Met "C’est la fête", 20 jaar later, herontdekt hij de avonden die hij met zijn vrienden doorbracht, gefilmd met een camcorder tussen 1995 en 2000. Jointjes, muziek, zware gesprekken. De jaren 90 komen weer tot leven, alsof ze over de jaren heen zijn doorgegeven van Boris aan Léo.

"No. No Future. No pasaran. No budget. Hoe iets doen zonder iets tegenover wat te groot is? Met gevonden voorwerpen, als ready-mades. Of bijna. Een ontcijferd signaal van een buitenaards wezen, de laatste herinnering van de beroemdste band van Brussel, of een stukje oude film dat uit verveling in de straten van New York is gekrast. Just say No: aldus Paul Schillings, die zijn films voorziet van de woorden ’sans argent’ is een ware oefening in vrijheid. In dit geval de stad te midden van haar lawaai, een plantenwereld die aan onze angsten is onttrokken en dan weer het instituut dat onze angsten overspoelt. Woede. Dit wordt een remix, zo niet een remake, een liefdesvideo. Als eerbetoon beginnen we weer van voor af aan: we houden de beelden, maar we doen het geluid opnieuw, live. Live soundtrack. No. No limit. So, what’s next ? DJ set !"

Ons uitgangspunt voor deze vertoning was om een filmverleden vol strijd en sociale en formele experimenten weer tot leven te brengen. In “Errance Wandering” volgt Yeung-Fun Yuen een oude man in Hong Kong die kalligrafie beoefent terwijl hij door de moderne stad dwaalt. Door de schoonheid van een vluchtig gebaar vast te leggen, slaagt de regisseur erin te onthullen hoe de precisie van traditie bovendrijft in een wereld die klaar is om het te verdrinken. Andere woorden die verzet plegen tegen verstikking zijn die van de RHODIACETA-fabriek in Besançon, een broeinest van arbeidersstrijd in de jaren 1960, waar de militante films van de groep Medvedkine werden gemaakt. Een stedenbouwkundig plan wil in 2017 de herinnering aan deze strijd eren... of verdoezelen. Een krachtige reflectie over sporen, van aarde tot pixel, die ons verleden vormgeven en onze wereld bepalen.

Uit urgentie of verlangen, hier en nu, vertellen deze films hoe de isolatie die we ondergaan of kiezen een vruchtbare plek is om naar te kijken en het verhaal te vertellen van onze wereld, het geweld en de incoherentie ervan. In "Cissé 1x ce n’est pas moi, (Cissé)2 c’est moi-même" komen twee personages oog in oog te staan met een vreemdeling. Een westerse vrouw keert terug uit een ver land en mijmert over herinneringen. Cissé, die geen papieren heeft, vertelt met een scherp gevoel voor humor over zijn odyssee. In “Le ski, la vraie nature, le vide” gunt een onuitstaanbare jonge youtuber ons een blik op het leven na het einde van de wereld. Vrolijk leidt ze ons door een geinig-morbide dystopisch verhaal. In ’Back from Cambrai’, probeert Ben 48 uur voor hij wordt opgeroepen koste wat kost onder zijn dienstplicht uit te komen door zich ongeschikt te laten verklaren. Tot slot dompelt queer performer en sekswerker Poison ons onder in de intimiteit van haar kleedkamer voordat ze haar pit en (levens)sap op scène laat exploderen.

In de vorm van portretten trachten twee regisseurs het contact met hun broer te herstellen. In "Eau douce, eau salée" (2012) keert Aya Tanaka terug naar het ouderlijk huis waar haar broer van zijn krappe slaapkamer een oninneembare vesting heeft gemaakt. In "Et toi?", een avant-première van de laatste film van AJC, bezoekt Olivier Praet zijn broer die zich heeft afgezonderd in het bos om met zijn mentale toestand om te gaan. In deze confrontaties tonen de filmakers hoe moeilijk het is in een wereld te leven zonder zijn plaats te vinden... en tegelijkertijd om hun eigen identiteit te weerspiegelen.

Kom tussen twee vertoningen in luisteren naar Mirko Popovitch, Hubert Toint, Marie-Hélène Massin, Pierre de Heusch, in video-interviews die vrij beschikbaar zijn in de foyer (en ook online op de website van AJC, ajcnet.be). Anderen volgen binnenkort : Mara Pigeon, Michel Hayoit (waarom niet), Anouchka Dewarichet... Een eerbetoon aan wie eind jaren 1970 heeft meegewerkt aan de oprichting van de werkplaats en aan het steeds weer uitvindt.