Monk Filmen

Deze onlangs gerestaureerde film over Newport 59 is de perfecte manier om een winterzondag gewijd aan Monk te beginnen! Hier zijn we getuige van de geboorte van een genre: het filmconcert voor het witte doek, waarvan Wadleigh’s "Woodstock" het hoogtepunt zal worden. George Avakian, directeur van het festival, was verantwoordelijk voor de muzikale leiding van de film en vroeg modefotografen om de film te regisseren. Een luxueuze marketingoperatie, waarin de tijd wordt genomen om het trendy publiek onderweg te filmen, terwijl de America’s Cup plaatsvindt. Een merkwaardige montage probeert de twee gebeurtenissen samen te brengen. De muziek is geweldig (Jimmy Giuffre trio, Dinah Washington, Louis Armstrong, Mahalia Jackson, enz.), evenals de wilde jam met Chuck Berry en de repetities van het Chico Hamilton kwintet met Eric Dolphy. Monk wordt uitgebreid aangekondigd door de presentator. Het hoofd van Henry Grimes is te zien, maar niet zijn contrabas, en er is geen enkel beeld van Roy Haynes op drums. Vaak hebben alleen de groepsleiders recht op het spotlicht in de film... Een coole en "leuke" film in die tijd, en die vandaag fascineert en vragen oproept, en kadert in de hobbelige ontmoeting tussen jazz en cinema.

Tot nu toe is dit dé gezaghebbende film, want het is de enige... De ontdekking van zwart-wit archieven van een trio-tournee in 1968 was het uitgangspunt van het project. Deze fascinerende archieven geven ons een blik achter de schermen van deze reis en bieden een aantal prachtige concertbeelden. Uit deze vondst ontwikkelt zich een film die biografische gegevens deelt en gebouwd is rond interviews, waardoor we iets meer te weten komen over Monks complexe persoonlijkheid en zijn ziekte. De wat onsamenhangende vorm, deels te wijten aan de minder dan ideale productieomstandigheden, is verouderd en verraadt de nogal televisieachtige ambitie van het project. Maar sinds de release in 1989 staat deze film centraal bij de Monkfans want het is één van de weinige filmische portretten van deze belangrijke jazzman.

Een kleurenarchief van de solotournee van 1969. Het toont de aankomst van Monk met zijn vrouw Nellie in Parijs, en volgt hem tijdens de gefilmde sessie met een interview door Henry Renaud, een Franse pianist en vriend van Monk. Het documentaire aspect, dat geweldig is, was al bekend, maar Gomis besluit de backstage van de sessie en vooral het interview te laten zien. Hij gebruikt montage -maar vooral geluidsmontage- om het onbehagen van de toenmalige situatie, en van de manier waarop er nu tegenaan kan gekeken worden, te accentueren. Op deze manier komen veel aspecten naar boven: de pianist/fan van Monk die zich voordoet als interviewer, de kloof tussen de Franse en Amerikaanse artistieke wereld, de relatie met geld, het exotisme van de slechte smaak, de manier van filmen van muziek in de jaren zestig, van het filmen van jazz, van het filmen van een zwarte muzikant. Daarbij komt het voelbare ongemak van Henry Renaud tegenover Thelonious Monk, wiens ziekte steeds meer op de voorgrond treedt, en het besef dat hij te maken heeft met een uitzonderlijk musicus en mens.