...And City for All?

Veertig jaar geleden, in de kleine stad Checkford, hebben Dorothea en Greta een verlaten broodfabriek omgevormd tot een artistieke ruimte: de Bread Factory, bewaarder van een bepaalde kijk op ’volksontwikkeling’. Maar May-Ray, een bekend Chinees koppel artiesten-performers is aangekomen in de stad en dreigt de culturele subsidies van deze plaats af te snoepen. Met de nodige humor probeert het kleurrijke publiek dat de Bread Factory bezoekt de zaak te redden…
Een authentieke film gemaakt door de ingenieuze en ongrijpbare New Yorker Patrick Wang, gevoed door de lectuur van Russische romans met hun familiesaga’s . Aanvankelijk opgezet als een mini-serie, à la Fassbinder, Rivette of Bergman, is het uiteindelijk een tweeluik geworden. Een verhaal met geschifte humor en poëzie, dat zijn tijd neemt, met interesse voor het ware leven en speciale aandacht voor de psychologie van alle personages, om de essentie van een gemeenschap te capteren en het sociale belang van kunst te verdedigen, maar scherp voor de elitaire ontsporingen.

Checkford is erg veranderd sinds de komst van het befaamde koppel May-Ray: de toeristen stromen toe, het vastgoed bloeit…. In de Bread Factory werken Dorothea en Greta aan een bewerking van Hekabe van Euripides. Maar het echte spektakel speelt zich buiten af, en de Bread Factory wordt immer bedreigd door de veranderingen van de stad. In het tweede luik pikt Patrick Wang de dingen weer op waar hij ze gelaten heeft: in afwachting. De personages (jeugdwerkers, journalisten, teenagers, acteurs, critici, hedendaagse artiesten…) worden voortdurend geconfronteerd met een veranderende wereld onder de pletwals van het neoliberalisme, dat antagonistische concepten van cultuur verdedigt: vermaak, consumptie, creatie…
Zoals in het eerste luik wemelt het van verhalen, details en anekdotes in een mozaïek van prachtige sketches in brede shots, op ooghoogte van de protagonisten. Maar deze keer is de mengeling van genres nog radicaler. Van satirisch drama tot sociale komedie, van verfilmd theater tot muzikale komedie, van politiek manifest tot sitcom, van wanhoop tot hoop. Wang stelt zijn eigen grammatica samen, drijft zijn stimulerende cinematografische ervaring nog sterker door om zo nog meer smaak en gewicht aan zijn verhaal te brengen. Zalig!

Oregon in de jaren 1970. In Portand hebben ze het stedelijk plan opgevat om de Corbettwijk te transformeren, toen nog bewoond door laagverdieners, Afro-Amerikanen, hippies, artiesten… Deze kleine gemeenschap start een waanzinnig project: de terreinen van de promotoren afkopen om de afbraak te vermijden. Filmmaakster Penny Allen heeft enkele jaren daarvoor in Corbett gewoond. ‘Property’ kwam tot stand door de ontmoeting met cameraman Eric Alan Edwards, en door hun gemeenschappelijke interesse in zaken rond urbanisatie. Met de inbreng van amateur- en professionele acteurs, voert de film op zijn manier het gevecht tegen de gentrificatie. Daarenboven geeft het een opmerkelijk beeld van het toenmalige gemeenschapsleven vooral bekend door de Beat Generation. ‘Property’ werd recent heruitgebracht in gerestaureerde versie en viel in de prijzen op het eerste Sundance festival. En voor de goede orde: Gus Van Sant was de geluidsingenieur. Het was trouwens tijdens de opnames dat hij Walt Curtis tegenkwam, ‘de niet officiële poëet van Portland’, die behalve spelen in ‘Property’ ook ‘Mala Noche’ schreef. Een boek dat Van Sant eerst verslond om er dan zijn eerste langspeelfilm van te maken in 1985.

➞ Vertoningen gevolgd door een gesprek met Penny Allen op 29 januari

Jay leidt ons door de Eckingtonwijk in Washington DC, die een metamorfose heeft ondergaan door de gentrificatie sinds einde jaren 1990, toen hij met zijn gezin de wijk verliet, op de vlucht voor geweld en drugshandel. Sindsdien hebben de meest bescheiden inwoners, voor het grootste deel Afro-Amerikanen, massaal de wijk verlaten, weggeduwd door de hoge huurprijzen en de rijke blanke eigenaars. Jay loopt door de wijk en rijgt de ontmoetingen aan elkaar, op zoek naar zijn beste jeugdvriend, met als doel een scenario te schrijven over zijn wijk. Als een vreemdeling waart hij door de straten, haalt herinneringen op en komt tot inzichten, op zoek naar dingen van toen en bekende gezichten. De stigmata van racisme en klassenstrijd overweldigen de realiteit van Jay die zijn eigen gewelddadigheid ontdekt. De esthetische elementen vermengen zich en de beelden overlappen, om een enkele herinnering terug samen te stellen, zoals de laatste sporen van een weggevaagd tijdvak. Merawi Gerima loopt in het spoor van zijn vader, de bekende Ethiopische regisseur Haile Gerima, een legendarisch figuur in de cinematografische beweging L.A. Rebellion die refereerde naar jonge Afrikaanse en Afro-Amerikaanse filmmakers die een zwarte cinema creëerde als alternatief op Hollywood.

De Stalingradlaan is een levendige handelsader tussen het Brusselse Zuidstation en het Rouppeplein. Maar de winkeliers worden al bijna twee jaar geconfronteerd met kranen en graafmachines die hun terrassen omvormen tot een slagveld om het nieuwe metrostation "Toots Thielemans" te installeren (en waarom niet Stalingrad?). Dit metrostation maakt deel uit van de faraonische werf voor de toekomstige (en betwiste) metrolijn 3, die Brussel van noord naar zuid gaat doorkruisen. Vijf buurtbewoners filmden het dagelijkse schudden en graven van de straat en stelden de vraag "Met of zonder ons?” Wat ze observeren is bitter. Zij voelen zich "onteigend" uit hun wijk, waar al tientallen jaren de uit de Maghreb afkomstige bevolking een populaire economische dynamiek aanzwengelt. Beleidsmakers daarentegen gaan er prat op dat zij in staat zijn "mensen gelukkig te maken, zelfs tegen hun wil", door de moed te hebben een wijk te "uit hun getto te halen".

➞ Voorstelling gevolgd door een gesprek met het filmcollectief

In Nova vonden al heel wat ‘conferences gesticulées” plaats. Euh... wat? Een hybride vorm tussen performance en lezing, een soort "onofficieel politiek verhaal" dat de systemen van overheersing vanuit eigen ervaringen aan het licht wil brengen. Haar parcours door Brussel, haar liefde voor Starmania en voor stadsgeografie riepen bij Sarah De Laet duizenden vragen op over waarom het zo moeilijk is een woning te vinden in Brussel en in vele andere steden. In de steden van het jaar 2000 lijkt het leven er niet makkelijker op. De huurprijzen rijzen de pan uit, steeds meer mensen "wonen" op straat, er worden weinig sociale woningen gebouwd, elk jaar vinden duizenden huisuitzettingen plaats, en er is een overvloed aan chique woongebouwen... Wat is er aan de hand in onze steden? Als je je ooit hebt afgevraagd waarom gebouwen leegstaan in dure steden, als je je ooit hebt afgevraagd waarom de huren blijven stijgen, of je een woning hebt of niet, dan is dit geknipt voor jou!