De stad Dakar is ontstaan bij de Franse kolonisatie. Daarvoor leek het meer op een archipel van Lebu-dorpen in de rimboe langs de oceaan, waar de Lebu de mensen die vanuit het binnenland kwamen met dezelfde égards ontvingen als de kolonialen die per boot arriveerden. Dakar zou onder meer “rustplaats voor wie op de vlucht is voor oorlog” betekenen.
Het vertrekpunt voor dit programma is de wijk Niaye Thiokers in het historische centrum van de stad. De wijk fungeert als buffer tussen de blanke stad en de “autochtone” stad, en loopt over van de bruisende artistieke en politieke perikelen. Na de onafhankelijkheid, met de groei van de Panafrikaanse gedachte, biedt deze smeltkroes inspiratie aan de grootste kunstenaars van Dakar. Het is in Niaye Thiokers dat er een vrijgevochten cinema opbloeit die zich losmaakt van het Westerse model.
Kan cinema, zoals architectuur, een spoor achterlaten in het stedelijke landschap? Kan film als immaterieel cultureel erfgoed een nieuwe vorm van collectieve verhalen en gedeelde ruimte vormen? Vandaag is Niaye Thiokers ten prooi aan vastgoedspeculatie. In de strijd om te overleven is het tonen van deze films bijna een daad van verzet. We durven hopen dat Niaye Thiokers weerstaat aan de kapitalistische urbanisatie en dat de creativiteit er vrij kan blijven opborrelen.
Dakar : cinemawijken
Artikels van deze rubriek
Dit programma kwam tot stand met veel hulp van Mamadou Khouma Gueye, filmsmokkelaar.
In de bar kan je twee onuitgegeven video-installaties ontdekken, gemaakt in een stedelijk labo in Niaye Thiokers door artiesten van Atelier Graphoui (Brussel) en Kakatar Studio (Dakar): de experimentele film "7 maisons de Niaye Thioker" van Jacques Faton (20’, 2020) en "Niaye Thioker, Regard vers le passé", van Abdoulaye Armin Kane (7’, 2020)
•+ Borom Sarret
Ousmane Sembène, 1963, SN, 35mm, fr & wo eng ond,, 22'
Deze filmklassieker maakt de staat op van de fysieke en mentale kloof tussen de koloniale stad en de ’autochtone stad’ aan de hand van het innemende personage van een koetsier die de verboden grens oversteekt…
Gerestaureerde kopij uit 2013 door Cineteca di Bologna / L’Immagine Ritrovata en Laboratoires Éclair, i.s.m. The Film Foundation’s World Cinema Project, Institut National de l’Audiovisuel, en Fondation Sembène. Restauratie ondersteund door Doha Film Institute.
•+ Contras city
Djibril Diop Mambéty, 1969, SN, video, fr eng ond,, 21'
Een beeldgedicht over de contrasten in Dakar: vanuit een kar spreken twee geamuseerde stemmen ons toe -die van de regisseur en van Inge Hirschnitz- over de diverse architecturale esthetiek van de hoofdstad.
Kopij bewaard in Cinémathèque Afrique te Paris, ter beschikking gesteld door Teemour Diop Mambéty.
•+ Et si la neige n’était plus
Ababacar Samb Makharam, 1965, SN, video, fr 22'
Bekroond met de prijs voor de beste kortfilm op het eerste Festival Mondial des Arts Nègres in 1966. Een jonge Senegalese student keert terug naar zijn ’thuisrealiteit’. Geheel in de stijl van het Italiaanse neorealisme (de regisseur studeerde in Rome) biedt deze deels autobiografische film een reflectie over de problemen van de Afrikaanse jeugd, die vandaag nog steeds relevant is.
Moussa Sene Absa, 2002, FR-CA-SN, 35mm, fr & wo eng ond,, 104'
Mati wordt “Madame Brouette” genoemd omdat ze groenten verkoopt vanuit een kruiwagen. En ze heeft haar man vermoord. Niaye Thiokers wordt met een kleurrijk palet geschilderd en vormt het toneel voor een verdorven en gewelddadige wereld. Het surreële en magische scenario werd ontleend aan het lied “Thioker” (Patrijs), en klinkt als een waarschuwing, of misschien is het al een bittere vaststelling? Het verhaal gaat over een vogel die houdt van zijn vrijheid, maar uiteindelijk wordt opgevreten door een krokodil. Voor Moussa Sene Absa is het een duidelijke metafoor voor het lot van de Senegalese samenleving, die werd verslonden door het kolonialisme en het kapitalisme.
Vertoning in aanwezigheid van de regisseur, met de steun van de Direction de la Cinématographie du Sénégal.
•+ Badou Boy
Djibril Diop Mambety, 1970, SN, video, fr eng ond,, 60'
Een wilde achtervolging door de steegjes van Dakar, tussen een ’slechte jongen’ en een politieagent die “De zwarte draak” heet. Deze burleske komedie bevat al veel elementen van “Touki Bouki”. Mambety zei er zelf over: “Badou boy is een nogal immoreel schoffie dat veel gelijkenissen met mij vertoont.”
•+ Bandit cinéma
Bouna Médoune Seye, 1992, SN, fr & wo eng ond,, 26'
Een gangster genaamd “Bandit cinéma” dealt cinematickets... Mambety beschouwde Seye (kunstenaar en fotograaf) als zijn artistieke erfgenaam. In Niaye Thiokers waren er twee populaire filmzalen: cinema Sandaga (later El Malick) en cinema Corona. In de jaren 70 vormden ze het terrein voor bandieten. Tegen iemand “Ga naar de cinema” zeggen ("Dem ka cinema" in het Wolof) was een belediging: “Je bent een schurk!”. Een cultfilm in een donker en nachtelijk Dakar.
Mahama Jonhson Traoré, 1972, SN, video, fr & wo ov fr ond,, 89'
De geschiedenis van Afrikaanse steden is synoniem met plattelandsvlucht. Reou-Takh is de naam die mensen van het platteland geven aan de stad. Deze road movie volgt een zwarte Amerikaan die op zoek naar zijn roots een verwesterd land aantreft. Traoré is een geëngageerde militant voor de vrouwenzaak en maakte hiermee een film die bij de release verboden werd door de overheid. Zwarte Amerikaanse jazzmuziek voert ons naar de stad, waarbij het koloniale erfgoed en de sociale ongelijkheid, die tot dezelfde tak behoren als slavernij, in vraag worden gesteld. De zoektocht leidt ons naar het eiland Gorée aan de overkant van Dakar, van waaruit miljoenen slaven zijn vertrokken. Traoré geeft ons zijn compromisloze versie van de geschiedenis van de slavernij, waarin hij de verantwoordelijkheid van de Afrikanen in de slavenhandel aankaart.
•+ Guinaw Rails
Kady Diedhiou, 2014, SN, HD, wo fr ond,, 13'
Kady werd opgeleid in Ciné-Banlieue Dakar, een initiatief dat op tien jaar tijd een jonge generatie filmmakers heeft zien opgroeien. Een visverkoopster doorkruist Dakar dagelijks, van de buitenwijken naar het centrum, via een autostrade, de zoveelste onzichtbare grens rond de stad...
Kady ontwikkelt een eenvoudige en ontroerende taal om het portret te schetsen van een groot deel van de Senegalese samenleving, waarin het voortbestaan van een volledig gezin helemaal op de schouders van de vrouw terechtkomt.
In aanwezigheid van de producer, Mamadou Khouma Gueye (Plan B Films)
•+ Dem Dem
Pape Boumane Lopy, Marc Recchia, Christophe Rolin, 2017, BE-LU-SN, DCP, wo eng ond,, 26'
Matar vindt toevallig een Belgisch paspoort op het strand, dat een zoektocht naar zijn identiteit ontketent, met de hulp van een man die de wolken in de lucht probeert te meten...
“Dem Dem” is een magisch-fantastische film, ontsproten aan een schrijfcollaboratie in Ciné-banlieue Dakar met Marion Hansel. Hij won de Tanit d’Argent op het Filmfestival van Carthago!
In aanwezigheid van Christophe Rolin, coregisseur.
•+ Le franc
Djibril Diop Mambety, 1994, FR-CH-SN, 35mm, wo eng ond,, 46'
Marigo kan de huur niet meer betalen en dus wordt zijn muziekinstrument in beslag genomen. Hij wandelt geregeld door Niaye Thiokers, het hoofdtoneel van de film, met een deur op zijn rug met het portret van Yaadikoone erop, een legendarische figuur uit Niaye Thiokers, zijn held, de “Senegalese Robin Hood”.
Zowel qua vorm als inhoud is dit een visionaire film, een fantastisch en burlesk sprookje. Een cinematografische herbronning die uitkwam in volle economische crisis door de devaluatie van de CFA-frank. De film bevat ook een verbluffende soundtrack vol jazz- en westerninvloeden.
In aanwezigheid van Teemour Diop Mambety en Wasis Diop (onder voorbehoud)
•+ Le sentier de Leuk Daour
Karamba Dramé, 2018, FR, video, wo fr ond,, 5'
Als beschermheilige van Dakar neemt Leuk Daour in de kosmogonie van de Lebu de vorm aan van een wit paard of een centaur.
Deze prachtige documentaire animatiekortfilm vertelt de mythologie vanuit het standpunt van de Dakarezen, en in het bijzonder van de inwoners van Niaye Thiokers. De stadsontwikkeling schrokt de mystieke rijkdom en symboliek van de heilige grond op.
•+ Ngor l’esprit des lieux
Samba Félix Ndiaye, 1994, SN, video, fr & wo fr ond,, 90'
De bekende Senegalese documentairemaker Samba Félix Ndiay toont met een eenvoudige schoonheid de tegenstand die het dorp Ngor biedt aan de stadsontwikkeling. De Lebugemeenschappen van Dakar hebben de kapitalistische veranderingen van de “moderniteit” moeten ondergaan, maar de inwoners van Ngor zijn in 1994, het jaar van de devaluatie van de CFA-frank, nog bij de weinigen die aan die invloed hebben kunnen weerstaan. Een intieme kroniek van hun dagelijkse bestaan onthult de kracht van die plaats. De ziel van Ngor is, volgens de regisseur, bovenal die van “respect”. Een voorbeeld voor de rest van de wereld.
Djbril Diop Mambety, 1973, SN, 35mm, fr & wo eng ond,, 88'
De derde film van Mambety is in vijftig jaar niks verouderd. Zoveel moed, fantasie en humor slaan nog steeds met verstomming. De klassieke regels van de cinematografie worden, in navolging van de Nouvelle Vague en haar stedelijke omzwervingen, overboord gegooid. We krijgen een mengeling van liefdesverhaal, western en politiefilm die nu eens naturalistisch door Dakar laveert in het spoor van koeienhoeders, vissers, smokkelaars of andere delinquenten om plots met een dolle montage en hallucinante soundtrack om te slaan in een sprookjesachtige satire. Het is een ondefinieerbare film, surrealistisch en burlesk. Een olijk maar bitter portret van een samenleving die ten prooi is gevallen aan verveling, corruptie en geld – en steekt er de draak mee. Een van de belangrijkste (Afrikaanse) films uit de geschiedenis!
Restored in 2008 by The World Cinema Foundation at Cineteca di Bologna/L’Immagine Ritrovata in association with the family of Djibril Diop Mambéty. Restoration funding provided by Armani, Cartier, Qatar Airways and Qatar Museum Authority.
lang: nl
id_rubrique: 2435
prog: 2433
pos: aval
Zich aansluiten