Folk on Film / America

Een van de eerste films van Les Blank in zijn directe en meeslepende stijl, in de geest van die tijd. De Texaanse bluesman Lightning Hopkins was toen de ster van de revivalfestivals. Les Blanks toont hem hier thuis, een fascinerend muzikant, een ultieme poseur die de blues op zijn bank speelt en uitlegt. Een rodeo-scene, waar toeschouwers en deelnemers allemaal zwart zijn, breekt met de Europese overtuiging dat typisch Amerikaanse bezigheden "geraciseerd" zijn, ook al zijn ze aan het eind van de jaren zestig nog steeds gesegregeerd. Lighting Hopkins spreekt over segregatie tijdens een anekdote op een concert dat de film kenmerkt. Drie jaar later wijdde Les Blank een film aan Mance Lipscomb, die ook herontdekt werd, omdat het publiek nu zijn platen kon kopen. We zagen hem met Lightining Hopkins in de vorige film. De muziekscènes zijn natuurlijk prachtig, maar hem in zijn element zien, geeft aan deze uitzonderlijke Texaanse country/blues gitarist extra cachet en kracht. Tommy Jarrel, violist uit de Blue Ridge Moutains, het mekka voor de Amerikaanse traditionele muziek, wordt op een contemplatieve manier getoond, dicht bij de natuur en mensen. Of hij nu in zijn tuin speelt, op een kerkfeest of op een traditioneel muziekfestival, steeds is hij vol verbazingwekkende energie. Aan tijdloze liederen voegt hij altijd een vers of twee toe uit eigen mouw geschud: heerlijk!

Les Blanks filmt de Cajuns in Louisiana, waarvan hij wegen, routes, rivieren, rivierarmen kent en die hij inslaat. We komen zo dicht mogelijk in de buurt van gebruiken zoals vissen, paardenrennen en eten (crawfish natuurlijk!). De muziek is niet te overtreffen want het zijn de Balfa Brothers, de bekendste broers uit de Cajunmuziek, die de soundtrack leveren. "Always for Pleasure" is een van Les Blanks bekendste films. Eerst richt hij zijn blik en daarna zijn camera op de meest levendige hoeken van New Orleans. Hij toont wat er bijzonder is, maar ook wat mensen bij elkaar brengt. De Mardi Gras van de "Indianen", de begrafenissen en "second line", of ze nu zwart of wit zijn, St Patrick’s Day.... Niet alleen folk natuurlijk, maar bij uitstek populaire en diepgewortelde stedelijke muziek. We zien Allen Toussain, Irma Thomas, The Neville Brothers en de briljante professor Longhair. Het lijkt wel of David Simon voor zijn serie "Treme" dit heel goed bekeken heeft.

Ter afsluiting van deze mini-focus op Les Blank, twee films uit 1973 die tegelijkertijd werden opgenomen, over twee van de meest emblematische Creoolse accordeonisten: Alphonse "Bois sec" Ardoin en Clifton Chenier, de "Koning van de Zydeco". Les Blanks neemt de tijd om ze in hun familie te filmen bij het bereiden en delen van de maaltijd. Alles is prachtig, de scènes van mardi gras op het platteland (te vergelijken met die van de Cajuns of die van de Walen in de andere films die hier getoond worden), de discussies op de veranda, de geluidsversterkte vrachtwagen die muziek over het hele platteland verspreidt... We komen buiten met oren vol muziek, vaak mooi, soms erg grappig en subliem. De beelden en discussies tonen deze muzikanten in hun omgeving wat de indruk geeft dat we ze een beetje kennen.

We beginnen dit programma met een aflevering die de diversiteit van de Amerikaanse volksmuziek in de jaren 1960 samenvat. Pete Seeger ontvangt de jonge Hedy West, die eind jaren vijftig opdook. Ze speelt de long neck banjo, zingt luid en zeer ontroerend. Richard Anthony stal haar melodie van "500 Miles Away from Home". Hij ontving ook Paul Caldwell, een onbekende snelle banjospeler van de Appalachen, een uitstekende traditionele muzikant, en tot slot Mississippi John Hurt, de blues-einzelgänger met buitengewone picking-techniek, bekend om zijn opnames uit 1928, en de ster van de bluesrevival van de jaren zestig. Een gevarieerde aflevering dus, met veel uiterst goede muziek.

Jean Redpath, een Schotse zangeres die naar de Verenigde Staten emigreerde, heeft een prachtige stem. Als subliem performer zette ze Robert Burns op muziek, de dichter van Schotland. Hier zingt ze "hits" uit het repertoire. Roscoe Holcomb is een van de grote ontdekkingen van de folkrevival van de jaren zestig. Als inwoner van de Appalachen is hij een soort van Buster Keaton van de folk. Een indrukwekkende stem, een unieke banjo- en gitaartechniek, maar zijn gezicht verraadt niets. De kracht van zijn vertolking betoverde de folkwereld toen hij werd ontdekt op latere leeftijd. Pete kan er niet van over. Zo heeft hij nog nooit een banjo horen stemmen. Hij beroert de snaren... zodat wij dit kunnen afkijken.

Vroeger, net zoals nu, kende niemand deze twee jonge Puerto Ricanen. Ze zingen het Latino-Spaans repertoire, vol met de revolutionaire verbeelding van zijn tijd. Pete maakt van de gelegenheid gebruik om "Guantanamerra" te brengen, dat hij grotendeels wereldwijd bekend heeft gemaakt. Zijn gitaararrangement is niet voor niets bepalend voor het succes van het lied. Elizabeth Cotten, auteur en "outsider" musicus, was door een ingewikkeld toeval de nanny van Peggy, Pete’s halfzus. Aangezien de familie Seeger geïnteresseerd was in volksmuziek, greep ze op een dag een gitaar die ze omgekeerd bespeelde en liet de beroemde familie sprakeloos achter. Ze stellen haar voor aan het folkmilieu waar ze een ster werd. Zij was het die op 8-jarige leeftijd "Freight Train" schreef, die generaties folkgitaristen speelden, maar nooit zoals zij. Haar aanwezigheid en stem zijn zo ontroerend dat dit niet in woorden kan worden gevat. En zelfs als Pete hier wat ruimte inneemt, is het moment magisch. Als je met droge ogen naar buiten komt, betekent dit dat je hart dat ook is.

Laatste aflevering van de serie, en de laatste die we vertonen. Geweldig om ze met z’n drieën de folksongs te zien zingen die ze leuk vinden. Johnny Cash rolt met zijn schouders tussen de nummers door, June Carter geeft alles wat ze heeft, en Pete is als een vis in het water. Grote klasse!

"You can get anything you want, at Alice’s restaurant," zingt hij op een gitaarriff die doet denken aan de "rags" (zoals in ’ragtime’) van de bluesmannen die in het midden van de jaren zestig weer in de mode kwamen. Arlo Guthrie, Woody’s zoon, heeft nogal wat rag blues iconen gehoord, met epische teksten, geïmproviseerd of zorgvuldig uitgeschreven, over dramatische of ongewone gebeurtenissen. Het is deze ironische vorm die Arlo gebruikt in het 18 minuten durende nummer dat zijn eerste gelijknamige album opent. Arthur Penn ("Little Big Man", "Bonnie and Clyde"), die de hippiebeweging in volle glorieperiode wil filmen, illustreert dit grappige autobiografische lied. Alice en Ray wonen in een ontheiligde kerk waar alle hippievrienden langskomen en een restaurant openen. Een verhaal van afval gedumpt op de verkeerde plaats voor Thanksgiving zal Arlo in staat stellen om de oproep voor Vietnam te vermijden. Verwarrend? Dat is normaal. Arlo houdt graag mensen voor de gek. Cultscene: in het gezelschap van de echte Pete Seeger zingt hij een song van Woody Guthrie, voor Woody Guthrie (gespeeld door een acteur) op zijn ziekenhuisbed.

Alan Lomax stelde voor dat Woody Guthrie zijn liederen van context voorzag. Gezien de snelheid waarmee hij dat deed en de kwaliteit van de teksten, zette hij hem aan tot het schrijven van een autobiografie. Op 35-jarige leeftijd schreef Woody "Bound for Glory", een juweel van de Amerikaanse literatuur en een prachtig voorbeeld van autofictie dat Hal Ashby, die graag als "tegencultuur" werd afgebeeld en progressieve ideeën presenteerde, zich graag eigen maakte. De meest hippieachtige regisseur van New Hollywood was de monteur van onder meer "In the Heat of the night" en regisseerde "Harold and Maude". Hij dacht aan Tim Buckley als Woody op het scherm. Hij had inderdaad krulletjes en zong heel goed, maar stond ver van de grimmige en brutale kant van Guthrie. Tim Buckley stierf aan een overdosis voor de draaidagen en David Carradine ("Kung Fu", "Kill Bill") nam de rol over. Hij speelt en zingt echt in de film. We zijn waarschijnlijk ver verwijderd van Woody’s leven, dat al goed geromantiseerd was in het boek, maar het vroege gebruik van de steady cam verleent de film elegantie en een jaren zeventig flair aan de legende van Woody, die we hier graag tonen.

Na het schrijven van het script voor "Alien", het regisseren van een snode New Yorkse stadsfilm ("The Warriors") en een western, maakt Walter Hill een surrogaat voor "Deliverance", zonder commercieel succes. Critici zien het als een metafoor voor de modderpoel van de Vietnamoorlog, zonder er positief over te zijn. Keith Carradine (de broer van David, zie "Bound for Glory"), en acht andere leden van een militaire patrouille (waaronder Power Booth, Fred Ward, Peter Coyote) gaan op training in Louisiana. Als wraak voor het stelen van hun boten beschieten ze een bende redneck Cajuns. Die kunnen daar niet mee lachen (wat dacht je). Ze achtervolgen hen in dit gebied dat ze als hun broekzak kennen om ze één voor één te doden.
De productie en de foto zijn prachtig, de film goed gemaakt, zoals een luxe B-serie. De muziek wordt, zoals vaak het geval is bij Hill, geleverd door Ry Cooder. Zeer geslaagde survivalfilm bevolkt door rednecks (zie ons rednecks-programma) met een fantastische scène, waar de laatste overlevenden in burgerkleding elkaar ontmoeten op een Cajun-feest waar Marc Savoy, Frank Savoy, John Stelly & Dewey Balfa spelen!