Oblique Music

Zoals elke beginnende muzikant droomt Jon van een bestaan als beroemde rockster. Per toeval komt hij bij de avant-garde pop-rockband Soronprfbs terecht, met de even mysterieuze als geniale frontman Frank (Michael Fassbender) die rondloopt met een kingsize hoofd van papier-maché. Nieuwsgierig naar de mens onder het masker, wordt Jon al gauw diens beschermeling. Maar de andere bandleden zijn minder enthousiast en verwijten hem meer aan succes dan aan muziek te denken. De opnames van de eerste plaat gevolgd door een concerttour die de groep van Ierland naar Texas brengt, zijn een avontuur met een diepmenselijke dimensie waarin immense twijfel, intense creativiteit, fusionele samenwerking en diepe vertrouwenscrisissen elkaar in snel tempo afwisselen. Regisseur Lenny Abrahamson inspireerde zich voor dit filmisch buitenbeentje op het levensverhaal van de artistiek hooggevoelige acteur/muzikant Chris Sievey (1955-2010). Diens alter ego, Frank Sidebottom, was permanent gemaskerd waardoor er geen emoties van zijn gezicht af te lezen vielen. Zelf had Chris Sievey zich openlijk uitgesproken tegen het verfilmen van zijn leven. Net daarom is "Frank" geen biopic geworden. Hoewel de film gebaseerd is op bandlid Jon Ronson, is de rest van het scenario toe te schrijven aan artistieke vrijheid. Lenny Abrahamson omschreef zijn film zelf als een verhaal waarin "de echte Frank Sidebottom ervan droomt een Amerikaanse rockster te zijn, met meer sexappeal en een hoger outsidergehalte dan de echte performer uit Noord-Engeland." Het opmerkelijke eindresultaat schakelt voortdurend tussen komedie, drama en slapstick. Doorheen de evolutie van de personages brengt Abrahamson een fabel tot leven die de kijker meesleurt in de ups en downs van een creatief proces dat gevoed wordt door de persoonlijkheidsproblemen van Frank. We leren de man onder het masker kennen als een uitzonderlijke artiest die bewust voor anonimiteit kiest om op die manier trouw aan zichzelf te blijven.

Wat zou er gebeuren moest alle muziek plots uit de wereld verdwijnen? Zouden we ze opnieuw kunnen uitvinden? En hoe dan? De Zwitserse regisseur Stefan Schwietert had al verschillende muziekdocumentaires op het palmares toen hij aan Imagine Waking Up... begon. Hierin volgt hij een Schotse muzikant die het Engelse platteland afschuimt op zoek naar nieuwe stemmen voor zijn koor The17. Middenin de velden, op straat, in een fabriek of in een school: de man vraagt aan om het even wie om een stukje te zingen of een melodietje te hummen dat nog niet bestaat. Het gaat hier natuurlijk niet om zomaar een koor, maar om een wisselend amateurensemble dat zonder enige muzikale voorkennis of partituur composities brengt die niet geregistreerd worden. Schwietert filmt dit vergankelijke en haast utopische muzikale experiment in dezelfde losse stijl als waarmee Bill Drummond zijn koorleden rekruteert. Voor wie die laatste niet kent: Drummond startte zijn muzikale carrière eind jaren 70 als zanger van punkband Big in Japan, maar zijn muzikale hoogtepunt bereikte hij tijdens de technowave van de jaren 90 met het acid house project The KLF. Een commercieel succes dat hij eigenhandig en op niet mis te verstane wijze beëindigde door voor een miljoen pond bankbriefjes in de fik te steken. Drummond brak met de muziekindustrie en zorgde er en passant ook voor dat zijn platenfirma geen werk van hem zou kunnen heruitbrengen. Vandaag reist hij dus de wereld rond op zoek naar onbekende stemmen die een bijdrage willen leveren aan zijn immateriële symfonie, een ongrijpbaar en niet reproduceerbaar werk dat het magische van muziek wil beschermen tegen de hebzucht van het systeem. Stefan Schwietert levert een film af die verder reikt dan louter de persoon en het project: het gaat hier immers ook over het universele karakter van muziek en het onmiskenbare belang ervan in het leven van elke mens. Te zien - en bovenal - te horen!

Het zal even duren eer de kijker snapt waarom Nova deze film op een affiche over outsider muziek heeft gezet. De link wordt gegarandeerd duidelijk naarmate de beelden over het scherm rollen. Het verhaal begint in de bedompte sfeer van het groezelig en duister appartementje waar de 35-jarige Bubby al vanaf de geboorte door zijn moeder wordt misbruikt en vastgehouden. Daglicht kreeg hij daar nooit te zien, maar alles verandert wanneer een onverwachte bezoeker op de proppen komt en hij op de vlucht slaat. Plots bevindt hij zich middenin die vreemde, tegelijk gruwelijke en prachtige buitenwereld vol met mensen, straten, auto’s, bomen, katten, pizza en... muziek. De Australische regisseur Rolf De Heer slaagt er met zijn vierde langspeler in het verlangen naar liefde en waardering van het door een dysfunctionele kindertijd getekend hoofdpersonage samen te ballen in een pakkend verhaal. Het idee haalde De Heer uit het gegeven dat seriemoordenaars veelal één ding gemeen hebben, namelijk een getekende kindertijd, waarna hij het project de tijd gaf om langzaam te rijpen. Het resultaat is een krachtig pleidooi voor het recht op anders zijn. Met een prachtige vormgeving door niet minder dan 32 cameraregisseurs viel de film dik in de prijzen, maar ook het uitstekende acteerwerk van Nicholas Hope in een eerste hoofdrol heeft daar ongetwijfeld aan bijgedragen.

Regisseur Antoine Boutet stamt eigenlijk uit de videokunst. Over zijn documentaire "Le plein pays" zegt hij dat ze over verzet, isolement en waanzin gaat, en dat hij er de grenzen van de creatieve impuls mee wou verkennen. Centraal staat Jean-Marie Massou, een man die al 40 jaar teruggetrokken in een bos in Frankrijk leeft. Daar graaft deze zonderling in zijn eentje hele ondergrondse galerijen uit die hij versiert met voorhistorische figuren en motieven: boodschappen die de Apocalyps aankondigen en die de toekomstige aardbewoners moeten informeren. Op zijn onafscheidelijke cassetterecorder spreekt hij berichten in over het einde van de mens of over de komst van buitenaardse wezens. Voor de inwoners en de boeren uit de streek is Jean-Marie een mysterie. Etiketten als kunstenaar, kluizenaar, wildeman of bosbewoner legt hij naast zich neer, want zelf ziet hij zich als een arbeider van de aarde... In deze fascinerende documentaire wordt het portret geschetst van een niet te klasseren ’kunstenaar’, van een bijzonder mens die in de marge van de moderne samenleving een uitdrukking tracht te geven aan het verdriet om de menselijke miserie en om het definitieve verlies van een perfecte wereld. De vertoning van "Le plein pays" wordt vooraf gegaan door een luistersessie met fragmenten uit "Sodorme", het eerste album van Jean-Marie Massou dat net uitgebracht werd.

In een door de steenkoolindustrie verwoest en leeggezogen gebied, diep in de Amerikaanse staat Kentucky, ligt het godverlaten gat Linefork. Het koppel Lee en Opal slijten er hun oude dag in een caravan. De tijd vullen ze met het bewerken van enkele vierkante meters land, met het shoppen van prullen bij de plaatselijke Spullenhulp, en met het constante gezoem van de televisie. Maar in dat kalme leventje is ook een belangrijke plaats weggelegd voor muziek. Laat in de avond komen de twee echt goed op gang, wanneer het bal in het café om de hoek iedereen in vuur en vlam zet. Lee Sexton, een gepensioneerde ex-mijnwerker, is een levende muzieklegende en meester in de tweesnarige banjo, die in 1959 nog meewerkte aan het geroemde album "Mountain Music of Kentucky" van John Cohen. Vier decennia later bracht hij met "Whoa Mule" zelf een plaat uit onder zijn eigen naam. Rawlings en Silva weten dit levend stukje muziekgeschiedenis uit de Appalachen meesterlijk in beeld te brengen. Met lange, vaste shots, traag gefilmd en vanop een discrete afstand vertellen zij een verhaal nog ouder dan Lee’s witte haren. Een verhaal dat zoals vele in de plooien van de geschiedenis dreigt te verdwijnen, over een bescheiden leven dat telkens opnieuw opwarmt en ontvlamt zodra de muziek het overneemt.

In de Shobu-gemeenschap, een Japans instituut voor personen met een mentale beperking, wisselen artistieke en artisanale workshops elkaar af. Shin Fukumori is tegelijk hoofdbegeleider en orkestleider van de kleurrijke en explosieve percussieband waarin patiënten en begeleiders samen muziek maken. De repetities zijn doordrongen van de ambitie om deze groep samen met zijn eigen band otto&orabu voor publiek te laten spelen. Daarmee wil Fukumori de waanzin als creatieve kracht boven de grenzen van de muziektherapie tillen en haar werkelijke schoonheid blootleggen. Zo krijgen de dagelijkse activiteiten in het instituut een filosofische basis die de keuzevrijheid van de bewoners voorop stelt. Regisseur Werner Penzel is vooral gekend vanwege de avant-garde muziekdocumentaire Step Across the Border die hij samen met Nicolas Humbert maakte. Hier levert hij met levenspartner en fotografe Ayako Mogi een werk af dat ons laat kennismaken met het eenvoudige, gezonde dagelijks leven in een wel heel bijzondere gemeenschap. "While We Kiss the Sky" onthult op meesterlijke wijze de pakkende en relevante complementariteit van een zoektocht naar identiteit en het proces van zelfontplooiing. Beide voltrekken zich hier doorheen de muziek van een dolle fanfare die dans, zang en schreeuw verenigt in uitbundige jamsessies.