Ben Rivers & Co

Vijf jaar na "This is My Land” keert Ben Rivers terug naar de fascinerende Jake Williams, die in de prachtige Schotse bossen als een kluizenaar leeft. Hij heeft zich vrijwillig van de maatschappij afgezonderd om een radicaal ander en quasi zelfvoorzienend leven te leiden. "Two Years at Sea” neemt de tijd om ons onder te dompelen in zijn wereld en ritme dat zich volledig schikt naar de seizoenen. Het anamorfe 16mm-beeld en de artisanale ontwikkeling van de zwart-wit film creëren een onwerkelijke sfeer. De film verklaart niets, maar spreekt wel boekdelen. We komen niet veel te weten over Jake’s vroegere leven, noch van zijn overpeinzingen, maar dankzij de enscenering van Ben Rivers delen we de intimiteit van zijn leven en lopen we een eind van de weg samen met hem af. De film roept vragen op over onze relatie met de natuur, onze afhankelijkheid van moderniteit, over isolement en over wat de maatschappij teweegbrengt. Het overleven in de marge vormde al eerder het onderwerp van andere films van Ben. Hij zal aanwezig zijn op de voorstelling van 25 mei.

Michael Powell las een artikel over de ontvolking van het eiland St Kilda ten westen van Schotland. Daarop besluit hij een film over deze problematiek te draaien op het eiland Foula, in het noordwesten van de Shetlandeilanden. De film is een originele mengeling van fictie en documentaire, subtiel, heel pertinent en vrijgevig. De 800m hoge kliffen, een continue harde wind, een kleine populatie vissers en schapenscheerders en slechts occasionele contacten met het Schotse vasteland, vormen het kader van een delicaat evenwicht dat wordt verbroken wanneer de herderszoon, Andrew, besluit zijn geluk elders te zoeken. Zijn zus en haar verloofde, een visserszoon en de beste vriend van Andrew, zien het anders en wensen op het eiland te blijven en de activiteiten van de boerderij verder te zetten. De twee vrienden besluiten om hun visies te beslechten in een wedstrijd met de beklimming van de meest dreigende rots op het eiland... De buitengewone kracht van de film uit zich in verschillende aspecten: het technisch kunnen om in deze moeilijke omstandigheden met zware camera’s van de jaren 30 om te gaan, de adembenemende en duizelingwekkende beelden, de verfilming van de religieuze vieringen die op een vreemde manier veel warmte uitstralen en de organisatie van een micro-samenleving met spel, dans en rituelen volgens de seizoenen. De theatrale John Laurie en de iconische Finlay Currie zetten beiden sterke personages neer van de twee vaders, die machteloos staan om hun kinderen te begeleiden in deze wereld met nieuwe regels. Al deze elementen maken van deze eerste langspeelfilm van Michael Powell een echt meesterwerk.

Niet simpel om hokjesdenken helemaal te vermijden, en ook « alternatieve » vertoonplekken ontsnappen niet aan deze regel: wat naar traditie ruikt, is geen prioriteit in Nova. Elders kwam folk het laatste decennium zwaar in zwang, maar het is meestal het etherische aspect, samen met het zelfvoorzienende gehalte, gedrenkt in modieuze verlegenheid, die het sterkst op de voorgrond komen.
Vanavond opent Michael Powell het bal met een verbazingwekkende film. Daarna gooien we het over een andere boeg met "Handbal’ at Kirkwall, Orkney" (1939), "New Year Fireball Festival, Stonehaven" (1965) en "The Burry Man of South Queensferry" (2000-02), drie kortfilms die vreemde tradities uit Schotland voorstellen. Hoogtepunt is "Here’s a Health to the Barley Mow" (1965) over een Engelse pub en zijn zingende en dansende bejaarde klanten.
Vervolgens nodigen we je uit om te komen kijken en luisteren naar Alasdair Roberts. Geen nieuwbakken folkie noch een museumartiest, maar een eigengereid artiest die koppig zijn eigen weg volgt, stevig verankerd in de muzikale traditie die de zijne is. Net zoals Ben Rivers of Luke Fowler, geniet hij een zeker succes, of eerder een zekere erkenning, door een vertolking voor te staan. En het is hier dat het woord folk betekenis krijgt: wanneer men zich minder toelegt op creatie (nochtans zeker aanwezig bij Alasdair) maar eerder op vertolking, net zoals een goede acteur. Zijn rijke gitaarspel, zijn schuwe aanwezigheid en zijn hoekige trekken maken deel uit van zijn podiumprésence, onderstreept door de projectie van twee films van Luke Fowler op 16mm ("Advance the Unknown’" en "Under No Enchantment").

Een man woont sinds meer dan dertig jaar teruggetrokken in een bos in Frankrijk. Jean-Marie Massou graaft in zijn eentje ondergrondse gangen die hij versiert met archaïsche gravures. Ze moeten de aangekondigde planetaire catastrofe kunnen doorstaan, en met hun heldere boodschappen de toekomstige bewoners diets maken wat te doen. Hij sleept een oude bandopnemer met zich mee waarop hij boodschappen opneemt over het einde van de menselijke voortplanting of de komst van buitenaardse wezens. Jean-Marie is iemand die moeilijk te vatten is. De landbouwers uit zijn streek begrijpen niets van hem. Zelf weigert hij etiketten als artiest, kluizenaar, wildeman of bosjesman. Hij is een handarbeider van de aarde.
Deze film is een portret van een ongeïdentificeerd artiest. Het is een fascinerende documentaire die je niet onverschillig laat, over leven in de marge van de moderne maatschappij, gekenmerkt door miserie en het definitieve verlies van een perfecte wereld. Voor zijn regisseur, een video-artiest, is het een film over verzet, isolement en waanzin, die de grenzen van de creërende drift bevraagt.

Jake Williams is het hoofdpersonage in "This Is My Land" en "Two Years at Sea". Op het scherm is hij dezelfde als in het echte leven. Gewapend met zijn dubbele elektrische gitaar/mandoline en een contactmicro op een plastieken doosje waarop hij met zijn voet het ritme aangeeft, geeft hij uiting aan een uniek talent. Hij speelt ontwapenende en enthousiaste liedjes met grappige teksten die vertellen over zijn heel eigen kijk op de wereld. Het is lastig zulke unieke figuren met anderen te vergelijken, maar op het podium zijn Michael Hurley en de grappigste zangers van Topic Records niet heel ver weg. Zijn geïsoleerde bestaan heeft hem niet ontdaan van sociale contacten, vrolijkheid en gezelligheid. Het wordt hoe dan ook een groot muzikaal moment, met veel humor en menselijke warmte!