Transgression

transgression [trænzˈgrɛʃən]
[n] the action of going beyond or overstepping some boundary or limit
[n] the act of transgressing; the violation of a law or a duty or moral principle

Begin jaren 80 ontstaat in New York de zogenaamde “Cinema of Transgression”, een term bedacht door underground filmer Nick Zedd, en een soort van filmisch vervolg op de muzikale No Wave stroming (Teenage Jesus and the Jerks, DNA, enz.) die van 1976 tot 1982 de Lower East Side inpalmde. Naast Nick Zedd kunnen we ook o.a. Richard Kern, David Wojnarowicz en Tessa Hughes-Freeland tot deze losse groep radicale filmmakers rekenen.
De voedingsbodem voor deze extreme underground cinema is het Amerikaans puritanisme met zijn gesteriliseerde vormen van cultuuruiting, de klassieke Hollywood Cinema op kop. Vanaf de jaren zestig is de mainstream steeds meer onderhevig aan aanvallen van binnenuit en krijgt het af te rekenen met afwijkende expressievormen die zich langzaam nestelen zich in de plooien van het Amerikaanse sociale weefsel. Na de counter culture beweging van 1968 en diens recuperatie door de “officiële” cultuur, volgt eind jaren zeventig een nieuwe uitbarsting op grote schaal van anti-establishment cultuur: punk. Cinema Of Transgression is een fundamentele en radicale doorwerking van de punkfilosofie en parodieert de morele waarden en democratische instellingen in een anarcho-nihilist discours, echter zonder dat er een schijn van een politieke oplossing wordt aangereikt (en hierin verschillen ze grondig van de underground filmmakers van de vorige generatie). De films zijn bruut, vuil en onafgewerkt. Ze schrijven zich in in een ethiek van het amateurisme: de cineasten hoeven hun werk niet rendabel en dus acceptabel te maken. Deze “trash” esthetiek komt voort uit de noodzaak om te creëren met wat voorhanden is en de DIY praktijk van punk. Cinema of Transgression is per definitie grensoverschrijdend en dus ook internationaal. Dezelfde thema’s worden in Europa aangesneden en cineasten als Birgit en Wilhelm Hein halen actief de banden met de Trans-Atlantische scène aan. Omgekeerd, heeft het pionierswerk van de Vienna Actionists de weg voorbereid voor Cinema of Transgression en vormt het een verplichte overgangsritueel voor adepten van de extreme underground film.

In collaboration with BUTFF, Worm & Vzw Marcel.

 Elke avond, Combi tickets beschikbaar → 5 / 3,5 €

Met een totale speelduur van 14 uur is deze film een assemblage van meer dan 10 jaar aan opnames die punkpionier Wilhelm Hein draaide en vergaarde. De titel is gedeeltelijk afkomstig van de tekst van een performance van Jack Smith tijdens de Cologne Art Fair in 1974. Het is een visuele reis door de underground cinema die functioneert als een burleske revue van esthetische strategieën en mogelijkheden. Provocerend, didactisch en polemisch, deze mix tussen document en performance is een welgemikte schop tegen al wat conventioneel is. Wilhelm Hein brengt de eerste bobijn mee met o.a. unieke opnames van Nick Zedd.

Ontmoeting en debat met Wilhelm Hein en Nick Zedd na de film.

 "Since there is no afterlife, the only hell is the hell of praying, obeying laws, and debasing yourself before authority figures, the only heaven is the heaven of sin, being rebellious, having fun, fucking, learning new things and breaking as many rules as you can. This act of courage is known as transgression."

Nick Zedd’s invloeden gaan van Jack Smith of Kenneth Anger naar John Waters. In 1979 komt zijn eerste film, They Eat Scum, uit op Super 8 in de New Yorkse underground filmclubs. Het publiek is verre van overtuigd. De film valt op omwille van zijn rommelige stijl en compleet geschifte en gewelddadige humor. Onverschilligheid of pure vijandigheid van de traditionele en alternatieve media zijn zijn deel. De volgende jaren wordt Nick Zedd vervoegd door andere filmmakers, eerst en vooral Richard Kern met wie hij in 1984 Thrust in Me draait, gevolgd door Tommy Turner, Casandra Stark, Tessa Hughes-Freeland, Kembra Pfahler, en anderen. Hij schrijft het “Cinema of Transgression” manifesto en publiceert het fanzine The Underground Film Bulletin waarvan hij –onder het pseudoniem d’Orion Jeriko- hoofdredacteur is.

 "We propose that all film schools be blown up and all boring films never be made again. We propose that a sense of humour is an essential element discarded by the doddering academics and further, that any film which doesn’t shock isn’t worth looking at. All values must be challenged. Nothing is sacred."

De meeste van deze films zijn dubbele 16mm projecties, zoals dat oorspronkelijk de bedoeling was maar wat nog heel zelden in de praktijk wordt gebracht. Vanavond wel dus!

Wilhelm Hein (°1940) begon met filmmaken in de jaren’60: ruwe collages die een audiovisuele aanslag op de zintuigen vormden. Als pionier van de Duitse underground en avant-garde cinema heeft hij niet alleen radicale en experimentele films gemaakt (tot 1990 samen met zijn toenmalige vrouw Birgit Hein), maar als filmverzamelaar (van o.a. het werk van de Vienna Actionists, zie infra) en documentalist blijft hij ook een bevoorrechte getuige van de anti-establishment cultuur en een verpersoonlijking van de punkattitude.

De eerste van de twee programma’s over de No Wave beweging die van 1976 tot 1982 New York onveilig maakte, toen een heel uiteenlopende groep van radicale filmmakers de camera ter hand nam in een soort van doe-het-zelf ethiek geleend van punk. De compilatie bestaat uit de film L.E.S., dat de Lower East Side presenteert als een post-apocalyptisch landschap, naast een reeks portretten van heroïneslachtoffers en een zeldzame documentaire over de legendarische CBGB punkclub, met vroege optredens en interviews met The Ramones, The Dead Boys en Richard Hell & The Voidoids. Vervolledigen de selectie: de anti-musicvideo die Ivan Lerner voor Teenage Jezus & the Jerks inblikte en Vivienne Dicks’ punk psychodrama, waarin Lydia Lunch wordt opgehitst tegen Pat Place, met als hoogtepunt een ultieme confrontatie op een Coney Island achtbaan.

Het tweede programma focust op de performance gerichte films die de reputatie van de beweging vestigden. No Wave films, hoewel onderling radicaal verschillend, worden verbonden door hun gezamenlijke verwerping van traditie en gebruik van een cast uit de underground muziekscène. Ze zijn de historische voorlopers van de Cinema of Transgression. De films uit deze selectie variëren van James Nare’s junkie portret over Tessa Hughes Freeland’s exploratie van Go-Go dancers en Beth. B & Scott. B’s agressieve directe boodschap naar het publiek. "11 thru 12" is een onbeschaamde performance voor camera, terwijl Bette Gordon’s veelgeprezen "Empty Suitcases" vervreemding en terrorisme onderzoekt in het New York van de jaren ’80.

“Trival films are real psychodramas where primitive, mostly suppressed desires and imaginations are expressed”.

Met een titel die verwijst naar de moeder godin uit de Hindoe mythologie (die baart maar tezelfdertijd doodt en castreert) onderzoekt deze assemblage van found footage uit zogenaamde "triviale" filmgenres de seksuele en gewelddadige fantasieën die taboe zijn in de officiële cultuur maar aan de oppervlakte komen in goedkope exploitation films, in het bijzonder horror en woman-in-prison films.

Wilhelm Hein brengt een uniek programma mee met films van de Vienna Actionists, een verzamelnaam voor een aantal individuele kunstenaars, waaronder Otto Mühl, Günter Brus en Hermann Nitsch, die tussen 1960 en 1971 de goegemeente shockeerden met hun extreme "actie kunst": live-happenings waarbij naakte protagonisten zich en publique aan extravagante daden van seksueel geweld en allerlei lichaamssappen overleveren. Deze voorloper van performance & body art stelt de moedwillige trangressie van het naakte lichaam, het doorbreken van taboes en buitensporig geweld centraal in een compromisloze kritiek op de aan de moderne consumptiemaatschappij verbonden excessen. Als dusdanig kunnen ze tot een belangrijke inspiratiebron van de Cinema of Transgression worden gerekend. Experimentele filmmakers, zoals de Oostenrijkse avant-garde cineast Kurt Kren, legden de performances van het Weens Actionisme op pellicule vast. Twee programma’s dompelen u onder in hun extreme wereldbenadering die, dient het gezegd, absoluut niet voor gevoelige zieltjes is.

Het eerste programma bestaat uit "Sodoma", een 70 minuten durende compilatiefilm op 16mm van het werk van anarchist Otto Mühl. Na een ongetwijfeld noodzakelijke (plas)pauze krijgt u o.a. nog het unieke "Impudenz im Grunenwald" van Otmar Bauer en Otto Mühl, de performance "Zerreisprobe" van Günter Brus en enkele films van Kurt Kren (o.a. "Mama und Papa" en "Ana-Aktion") voorgeschoteld.