BORIS LEHMAN

In de jaren `60 was Boris Lehman gekend als filmcriticus. Het is eveneens in deze periode dat hij zijn eerste films maakt. Sindsdien heeft hij een zeer groot aantal producties op zijn naam staan. De noemer "ontelbaar" is geen overdrijving! Zijn filmografie bestaat uit korte en lange films, films waarvan maar liefst dertien versies bestaan, films gemaakt op school, onuitgegeven films, skulptuurfilms, verloren, vernietigde of onvindbare films, films in wording... en nog veel meer. Ergens kan je zeggen dat al zijn films samen één groot werk vormen, waarvan Boris Lehman niet enkel maker is, maar ook acteur, producer, distributeur, en vaak ook operateur en monteerder. Over zichzelf zegt hij: "Mijn leven is een filmscenario geworden dat op zijn beurt mijn leven is geworden." Anderen formuleren het anders: Boris Lehman is een filmmaker "in de eerste persoon enkelvoud". Praten over zijn films, is praten over de maker zelf, omdat hij het voornaamste onderwerp is. Is het een kwestie van een te groot ego? Al gauw begrijp je dat het "ik" in zijn films (dat hij durft uitdrukken, en waarin hij soms zo ver gaat dat het voor sommigen storend is) wordt overstegen om naar iets universeel toe te gaan. In dat universele waarvan sprake, hebben de anderen ook een grote plaats, met, naast en tegenover hem. "(...) De camera is voor mij het medium. Het is als een fles wijn of een zwemclub, een middel om mensen te ontmoeten en de wereld te aanschouwen. (...) " ­ Boris Lehman

Met teksten van William Burroughs, Boris Lehman, Henri Michaux. En met Michel Berger aan de piano en Boris Lehman aan de microfoon.

Boris Lehman filmt en laat zich filmen door 150 mensen, vrienden en anderen, thuis of op straat, tijdens de maanden juli en augustus 1974 in Brussel en omstreken. "Ontdekkingsfilm (de mogelijkheden en grenzen van Super 8 ontdekken), journaalfilm (wandelen met een camera in handen en zich laten filmen), pure film (filmen zonder overleg of culturele overlevering), democratische film (de camera in handen geven van mensen die nog nooit gefilmd hebben), familiefilm zonder familie. "Album 1" laat zich doorbladeren als een echt album (je kan tijdens de vertoning binnenkomen, weggaan voor het einde of wegdromen op een beeld). Meer nog dan een film, is dit een Browniaanse beweging, die als vertrekpunt kan dienen voor talrijke andere films. In zijn technische en esthetische zoektocht, bereikt "Album 1" de nulgraad van de film. Je bent onder meer getuige van een station zonder binnenrijdende treinen, de aankomst van een directeur in zijn fabriek, de maaltijd van een baby, de lectuur van tarotkaarten, een niet-besproeide sproeier, en zelfs van een Potemkin-leeuw." (notities van Boris Lehman) ( browniaanse beweging: "ononderbroken beweging van microscopische deeltjes in een vloeistof of gas" (sic); zo staat het in het woordenboek)

Deze voorstelling is voorwaar uniek!!! De enige copie van deze film die in Nova zal vertoond worden, is ondertussen zo fragiel dat zelfs Michel Berger, de pianist, geen recht heeft op repetities. Insgelijk voor Boris Lehman, die zijn geheugen moet opfrissen om deze film opnieuw van live commentaar te voorzien...

"Magnum Begynasium Bruxellense" is een gefilmde kroniek over het leven van de bewoners van de Brusselse Begijnhofwijk, gedraaid over een periode van twee jaar. De film is gestructureerd in ongeveer dertig hoofdstukken, als stukjes van een grote puzzel. Meer nog dan een documentaire, is dit een allegorisch avontuur over de kleine dingen in het leven van een wijk, over de tijd die voorbijgaat, over de verlamming die mensen en dingen kan doordringen, over hun dood. Zonder interviews of commentaar, en wars van een klassieke vertelling, ontwikkelt de kroniek zich via een montage van nevenschikking, aaneenschakeling, of nog de botsing tussen afzonderlijke shots en sequenties. De film doorloopt de tijdsduur van een fictieve dag. Zo ontvouwt hij zich tussen werkelijkheid en metafoor, als een zinnebeeld. "Magnum Begynasium Bruxellense" ontving unaniem lovende reacties. Haast ondenkbaar vandaag de dag voor een film die geen fictie is... Er waren positieve kritieken in de dagbladen, in de "Télé-Moustique" (maar liefst drie pagina’s werden aan deze film gewijd) enzoverder. Deze film is en blijft een "klassieker", een Brusselse getuigenis zoals we zelden eerder zagen.

"Couple, regards, positions" gaat over de liefde. Over pogingen tot communicatie tussen een man en een vrouw. Een soort van alchemistisch filmexperiment, waarin alle referenties aan de werkelijkheid worden weggevaagd en er enkel nog tekens, gebaren, objecten en woorden overblijven, met surrealistische, kaballistische of joodse linken. De film speelt zich af op een donkere achtergrond, zonder decor, met zwart /wit effecten. Het kleinste detail wordt sterk uitvergroot. Een schaar krijgt bijvoorbeeld de allure van een folterinstrument. Het gaat ook over de dubbelzinnigheid die in een liefdesaffaire schuilgaat. "we houden van elkaar", "we tergen elkaar"... Of misschien gaat er achter het lijden in een relatie slechts een spel schuil, zoals gesuggereerd wordt in bepaalde lichte en ludieke beelden... Kijk eens mee in de spiegel!

("Brieven aan mijn vrienden die achterbleven in België", eerste deel van een vierdelig project)

Goed, we weten het nu wel: Boris Lehman zal deze film niet zo gemakkelijk nog maar eens van onder het stof vandaan halen. Dus neem je rugzak en stevige wandelschoenen voor een zondags uitstapje, wij zorgen wel voor de tussendoortjes. De titel van de film verraadt de eindbestemming: we gaan naar de mythische bijbelse stad Babel, Lehmans persoonlijke en cinematografische interpretatie althans. Zich wagen aan een inleiding van deze film staat gelijk aan de ontsluiering van de mythe zelf. Want we hebben al zoveel gehoord over deze film, maar wie heeft dit kleinood al gezien? Wijzelf alleszins niet! Vandaar dat deze tekst over Babel bestaat uit indrukken en overpeinzingen van mensen die de film wel zagen.

"Het eerste deel is toegespitst op het dagelijkse leven van een cineast in Brussel die een film over Babel voorbereidt en droomt om naar Mexico te gaan in het spoor van Antonin Artaud bij de Tarahumaras Indianen. Zonder vaste stek, dwaalt hij rond in een stad die hem lijkt toe te behoren, om daarna weg te gaan. Wanner hij terugkomt, zijn de mensen en de dingen veranderd (...)." (Boris Lehman)

" (...) "Babel" is bovenal een man die rondwandelt in de stad, van vriend naar vriend, van café naar galerij, van bevriende boekenhandelaar naar vrienden die net terugkomen van Mexico. (...). "Babel" is voor België het equivalent van "Milestone" van Robert Kramer of "La maman et la putain" van Jean Eustache. Dat eerste deel, "Brieven aan mijn vrienden die achterbleven in België" (het enige tot nu toe gerealiseerd) is het gevoelige verslag van een leven en een stad, een kluwen van draden dat moet geweefd worden om dit leven in deze stad verder te zetten. (...) Deze film is zoals gewoonlijk toegespitst op zijn auteur zelf, maar uiteindelijk is er geen sprake meer van de auteur: het intieme maakt plaats voor fictie, het egoïsme voor romantisme. (Dominique Païni)

"(...) Als Boris Lehman bijgevolg verscheidene cinematografische genres gebruikt, van reisfilm tot publiciteitsfilm, van culinaire rubriek tot intimistische film, van medische documentaire tot experimentele fictie, dan is het om ze nog beter te ondermijnen en te transformeren in één en hetzelfde motief. Boris Lehman beheerst een compact, ingewikkeld en verankerd onderwerp dat lijkt op een vreemde puzzel, maar hij pakt het op zo’n manier aan dat, net wanner je hem van navelstaarderij verdenkt, het individu als gemeenschapsgegeven de kop opsteekt: Boris als bijzonder personage tot eer en glorie van een universeel archetype (...)" (Philippe Simon)

ZONDAG 22.04 DE UITSTAP BEGINT OM 12:30 MET EEN BRUNCH
14:00 VOORSTELLING / 17:00 PAUZE 18:00 VERVOLG

Op een avond zes jaar geleden, ontmoette Boris eerder toevallig Adrienne bij een vriend van wie hij een smoking mocht lenen. Sindsdien zijn Boris en Adrienne vrienden van het zeldzame slag. Adrienne ontdekt de films van Boris en is er helemaal weg van. Boris op zijn beurt is onder de indruk van de charismatische energie van deze 78-jarige vrouw die gedurende 14 jaar in Iran verbleef waar ze Perzisch leerde en volksverhalen vertaalde. Deze film is een cadeau van Boris voor Adrienne. Niet enkel voor haar echter, omdat "A comme Adrienne" naast een portret ook een relaas, zelfs een gedicht van het leven is, gericht aan iedereen. In zeven "lessen" en enkele uitweidingen (zwemles, rijles, kookles, naailes, tuinierles, etiquetteles en filmles) vertelt de film niet het levensverhaal van Adrienne, maar brengt ons ertoe om de kunst van de orale traditie en het plezier in kleine dagdagelijkse rituelen met haar te delen. Totdat je je afvraagt of Adriennes leven niet een verhaal op zich is... Zoals Boris zelf zei kon deze film ook "Mijn leven is een verhaal" geheten hebben. De epiloog van "A comme Adrienne" is er trouwens één. Een verhaal met vele lagen zoals "Duizend en één Nacht".